Woordenboek

Afschrift

Een door de notaris ondertekende kopie van de originele (minuut) akte.

Afvullegaat

Een fiscale mogelijkheid, dat er voor zorgt dat er bij het overlijden van de eerste partner geen erfbelasting hoeft te worden betaald. Het is een complexe constructie, maar feitelijk wordt er voor gezorgd dat het erfdeel van de kinderen wordt gemaximeerd tot hun vrijstelling. Alles dat zij boven hun vrijstelling krijgen wordt “afgevuld” bij de langstlevende ouder, waardoor de kinderen op papier niet meer verkrijgen dan hun vrijstelling en dus geen erfbelasting hoeven te betalen. De langstlevende ouder krijgt deze bedragen erbij en moet hier nu wel belasting over betalen, maar deze langstlevende partner heeft in 2023 een vrijstelling van € 723.526.

Akte van verdeling

Een document dat wordt opgemaakt als goederen moeten worden verdeeld. Dit gaat vaak voornamelijk om een woning. Aan wie wordt de woning toebedeeld en wie moet er worden uitgekocht? Vaak wordt gedacht dat deze akte alleen moet worden opgemaakt bij het beëindigen van een relatie maar een akte van verdeling is soms ook nodig bij het wijzigen van huwelijksvoorwaarden. Naast er samen uitkomen is deze akte zowel goederenrechtelijk als vermogensrechtelijk alles behalve eenvoudig. Een keuze voor een afspraak m.b.t. een overwaarde kan gevolgen hebben voor veel andere faciliteiten.

Behandelverbod

Een wilsverklaring waarin staat wanneer u precies geen medische handelingen meer wenst. U dient nog wel wilsbekwaam te zijn als u deze wilsverklaring opstelt en u dient het ook elk jaar opnieuw te bevestigen bij uw huisarts/ behandeld arts. Deze wilsverklaring kan worden opgenomen in de medische paragraaf van het levenstestament.

Beneficiaire aanvaarding

Het aanvaarden van een erfenis onder voorbehoud van boedelbeschrijving. Door deze vorm van aanvaarding bent u gewoon erfgenaam. Indien er een positief saldo over is, dan krijgt u dit saldo. Mochten er echter meer schulden zijn dan bezittingen, dan bent u niet aansprakelijk voor deze schulden. Eigenlijk kiest u wel voor de lusten, maar niet voor de lasten. Een nadeel van deze beneficiaire aanvaarding kan zijn dat de nalatenschap “vereffend” moet worden.

Beschikkingsbevoegdheid

Beschikkingsbevoegdheid wil zeggen dat u het recht heeft om ergens over te beschikken. Het kan gaan over bijvoorbeeld het verkopen en leveren van een woning, maar ook het opheffen van een bankrekening. Beschikken gaat een stukje verder dan beheren.

Bewind

Een persoon kan onder bewind worden gesteld als iemand als gevolg van zijn of haar lichamelijke of geestelijke toestand tijdelijk of voor langere tijd niet in staat is zijn of haar financiële belangen volledig waar te nemen. Alleen een persoon van 18 jaar of ouder kan onder bewind staan (met als uitzondering het ’testamentair bewind’). Het bewind wordt aangevraagd bij de kantonrechter.

Boedelbeschrijving

Een inventarisatie van baten en lasten van een (nalatenschaps)boedel. Met boedel wordt dan ook niet de “inboedel” bedoeld, zoals vaak wordt gedacht, maar het geheel van schulden en bezittingen van de overledene (en diens partner). De wet verplicht dat er een boedelbeschrijving wordt opgemaakt met bekwame spoed. Feitelijk wordt met bekwame spoed bedoeld: binnen één jaar na overlijden.

C.L.T.R. / Centraal Levenstestament Register

Het register waarin alle levenstestamenten worden geregistreerd. De inhoud van het document is niet in het register opgeslagen. Wel wie er het testament opstelde, alsook op welke datum en bij welk notariskantoor. De notaris waarbij het opgesteld en ondertekend is bewaart de akte in de kluis. Een (kandidaat)notaris kan het register op verzoek van de erfgenamen raadplegen.

C.T.R. / Centraal Testament Register

Het register waarin alle testamenten worden geregistreerd. De inhoud van het document is niet in het register opgeslagen. Wel wie er het testament opstelde, alsook op welke datum en bij welk notariskantoor. De notaris waarbij het testament opgesteld en ondertekend is bewaart de akte in de kluis. Een (kandidaat)notaris kan het register op verzoek van de erfgenamen raadplegen.

Curatele

De bescherming van een meerderjarige, die niet goed in staat is om zijn of haar ‘wil’ zelfstandig te bepalen. De onder curatele stelling wordt door een rechter uitgesproken. Door de onder curatele stelling wordt de betreffende persoon handelingsonbekwaam en is niet meer zelfstandig beschikkingsbevoegd.

Codicil

Een document wat u zelf kunt opstellen zonder tussenkomst van de notaris. Hierin kunt u vastleggen wie er bepaalde goederen krijgt als u er op een dag niet meer bent. Het codicil dient wel te voldoen aan een aantal voorwaarden. 1. Het mag slechts inboedel en lijfsieraden betreffen. 2. Het codicil moet handgeschreven worden. 3. Er moet een datum worden vermeld. 4. Het moet worden ondertekend.

De Hoge Raad

De Hoge Raad der Nederlanden is de hoogste rechter in Nederland in civiele zaken, strafzaken en belastingzaken. Hij is dat ook voor Aruba, Curaçao, Sint Maarten en Bonaire, Saba en Sint Eustatius. De Hoge Raad is geen derde instantie maar een cassatierechter. Dat betekent dat de Hoge Raad beoordeelt of de feitenrechter het recht goed heeft uitgelegd en toegepast.

Digitaal testament

In een digitaal testament bepaalt u wat er precies met uw digitale erfenis (= uw ‘online’ nalatenschap) moet gebeuren en wie het na uw overlijden mag regelen. De term digitaal testament heeft geen wettelijke grondslag, zoals het testament.

Erfbelasting

De erfbelasting die wordt geheven over een erfenis. Synoniemen zijn: “successierecht” of “erftaks”. Erfbelasting bestaat sinds 2010 (aanpassing Successie Wet). Vóór 2010 spraken we over successiebelasting. De erfbelasting dient te worden betaald door erfgenamen. Wanneer je als erfgenaam (maar ook als legataris) een erfenis ontvangt dien je belasting te betalen over het bedrag dat je krijgt “boven” je wettelijke vrijstelling.

Erfgenaam/ erfgename

De persoon aan wie volgens de wet of een testament de erfenis (of een deel er van) wordt nagelaten door de overledene, de erflater.

Erflater

Degene die overleden is, ook wel de “overledene” genoemd.

Erfrecht

Het erfrecht regelt het overgaan van vermogen van ‘degene die overleden is’ naar ‘de erfgenamen’. We hebben het dan over ‘bezittingen’ maar ook over de ‘schulden’. De wet onderscheidt twee manieren om als erfgenaam een erfenis te ontvangen: volgens het ‘wettelijk erfrecht’ (ook wel wettelijke erfopvolging genoemd)’ of wanneer er een testament is opgemaakt.

Erfrecht Specialist

Iemand die gespecialiseerd is in alles wat met ‘het erfrecht’ te maken heeft.

Erfpacht

Het zakelijk recht om een stuk grond te houden of te gebruiken dat eigendom is van een ander. We hebben dit woord in de lijst gezet omdat het nogal eens verward wordt met het woord ERFRECHT.

Erftaks

De belasting die wordt geheven over een erfenis. Synoniemen zijn: “successierecht” of “erfbelasting”.

Euthanasie verklaring

Een document waarin uw wensen voor het beëindigen van uw leven worden vastgelegd. U dient nog wel ‘wilsbekwaam’ te zijn als u deze wilsverklaring opstelt en het is te adviseren dit ook elk jaar opnieuw te bevestigen bij uw huisarts/ behandeld arts. De wilsverklaring kan worden opgenomen in de medische paragraaf van het levenstestament.

Executeur

De persoon die in een testament is aangewezen om bepaalde taken op zich te nemen bij de uitvoering van het testament. We onderscheiden een executeur met één ster, een executeur met twee sterren en een executeur met drie sterren. De executeur is (privatief) bevoegd, hetgeen betekent dat wanneer er een executeur is, de erfgenamen niets mogen en kunnen zonder toestemming van de executeur (de erfgenamen zijn dan niet zelfstandig beschikkingsbevoegd).

Gevolmachtigd

Als je ‘gevolmachtigd’ bent, kun je bepaalde rechtshandelingen namens iemand verrichten. Als gevolmachtigde ben je zelf niet gebonden aan de rechtshandelingen of overeenkomsten die je sluit. Alleen de volmachtgever wordt hieraan gebonden. In de volmacht kan de bevoegdheid heel ruim of juist heel beperkt worden opgenomen.

Gevolmachtigde

Iemand die een volmacht krijgt om bepaalde rechtshandelingen namens een ander te kunnen doen. Deze volmacht kan uitgebreid zijn of beperkt. De gevolmachtigde bindt de volmachtgever en niet zichzelf.

Gift

Iets weggeven zonder tegenprestatie, zonder vergoeding. Een schenking is een voorbeeld van een gift. Omdat het gaat om een handeling, waarbij de een verrijkt en de ander verarmd, wordt er schenkbelasting geheven.

Handelings(on)Bekwaam

Als je jonger dan 18 jaar bent, ben je in principe handelingsonbekwaam. Meerderjarigen die door de rechter onder curatele zijn gesteld (bijvoorbeeld wegens psychische aandoeningen) zijn ook handelingsonbekwaam. Zowel de ‘minderjarige’ als de ‘meerderjarige onder curatele gestelde’ hebben toestemming nodig voor het verrichten van rechtshandelingen.

Kandidaat-notaris

De kandidaat notaris heeft de studie notarieel recht afgerond en is in loondienst bij de notaris. De kandidaat-notaris mag alleen aktes ondertekenen als hij of zij is aangewezen als waarnemer van de notaris. Zie ook: “notaris” en “toegevoegd notaris”.

Kantonrechter

Een alleensprekende rechter bij een rechtbank, die zowel civiele zaken als strafzaken behandelt, maar alleen de ‘kanton’zaken: dit zijn o.a. civiele zaken met vorderingen tot een bedrag van € 25.000 en een aantal familierechtelijke aangelegenheden.

Kindsdeel

Het deel van de nalatenschap waarop een kind volgens de wet recht heeft als één van de ouders overlijdt en er wel of géén testament is opgesteld.

Legaat

Een duidelijk omschreven ‘goed’ of ‘geldbedrag’ wat aan iemand wordt nagelaten.

Legataris

Degene aan wie je een geldbedrag of spullen nalaat. Dit is dus een schuldeiser, die recht heeft op een legaat.

Legitieme portie

De helft van het wettelijk erfdeel waar een kind rechtens aanspraak op kan maken. Indien het kind is onterfd, dient hij/zij binnen een termijn van 5 jaar na het overlijden hierop aanspraak te maken. Na deze 5 jaar vervalt dit en krijgt het kind niets. Ook kan in het testament worden opgenomen dat het kind slechts zijn legitieme portie krijgt. Er is dan geen termijn van 5 jaar, want het kind krijgt dit gewoon.

Legitimaris

Degene die recht heeft op de helft van zijn of haar wettelijk erfdeel via een testament of wanneer hij/zij dit een beroep heeft gedaan binnen 5 jaar op de legitieme portie.

Levenstestament

Een levenstestament bestaat uit een ‘algemene volmacht’ en een ‘medische volmacht’. U geeft hierin aan wie er namens u beslissingen mag nemen op financieel gebied en op medisch gebied. U dient nog wel ‘wilsbekwaam’ te zijn als u dit document opstelt. Het opstellen van een levenstestament is echt maatwerk. Optioneel is het toevoegen van wilsverklaringen zoals bijvoorbeeld een behandelverbod of een euthanasieverklaring

Mediation

Het oplossen van conflicten onder begeleiding van een neutrale conflictbemiddelaar. Een mediator doet geen uitspraak, want dat doen de partijen zelf. De mediator begeleidt de gesprekken van de partijen. De afspraken die uiteindelijk uit de onderhandelingen voortvloeien, worden vastgelegd in een Vaststellingsovereenkomst. Het traject is kort en de kosten zijn relatief laag. Mediation is dè oplossing voor allerlei conflicten die voorheen vaak via advocaten en rechters werden beslist.

Nalatenschap

Het geheel van bezittingen en schulden dat de overledene, de erflater, achterlaat.

Niet-reanimatieverklaring

Een wilsverklaring waarin staat dat u niet meer gereanimeerd wenst te worden. Het is aan te raden om ook een speciale niet-reanimeren penning te dragen en misschien ook wel een tattoo te nemen. U dient nog wel wilsbekwaam te zijn als u een dergelijke verklaring opstelt en u dient het ook elk jaar opnieuw te bevestigen bij uw huisarts/ behandeld arts. De wilsverklaring kan worden opgenomen in de medische paragraaf van het levenstestament.

Notariële akte

Een notariële akte is een akte (een geschrift) waarin afspraken en verklaringen juridisch zijn vastgelegd. De akte dient bij de notaris ‘gepasseerd’ te zijn voordat deze rechtsgeldig is. Niet alle akten moeten worden vastgelegd. Een verklaring of overeenkomst die zonder de aanwezigheid van een notaris is opgesteld heet een onderhandse akte.

Notaris

Jurist en openbaar ambtenaar. Bevoegd om notariële aktes op te stellen en te ondertekenen. De notaris is benoemd bij Koninklijk besluit en heeft de eed afgelegd. Zie ook “toegevoegd notaris” en “kandidaat-notaris”.

Onderhandse Akte

Een (rechtsgeldige) verklaring of overeenkomst, die zonder de aanwezigheid van een notaris is opgesteld.

Onterven

Een persoon (of meerdere personen) uitsluiten als erfgenaam van de nalatenschap. Door deze onterving krijgen deze personen in beginsel niets en mogen zij zich ook nergens mee bemoeien. Een onterfd persoon zit niet aan de onderhandelingstafel.

Opeismoment

Het moment dat erfgenamen hun erfdeel mogen opeisen. In een testament kunnen verschillende opeismomenten worden opgenomen.

Overledene

Degene die overleden is, ook wel de “erflater” genoemd.

Parentele stelsel

Het wettelijke stelsel om te bepalen wie er precies erfgenaam is. Dit stelsel is van toepassing indien er geen testament is opgemaakt.

Plaatsvervulling

Indien een erfgenaam niet kan of niet wil erven, komen afstammelingen van deze erfgenaam hiervoor in de plaats.

Privatief bevoegd zijn

Met uitsluiting van een ieder bevoegd zijn

Privéclausule

Een uitsluitingsclausule om ‘de koude kant’ uit te sluiten, er zijn meerdere varianten.

Rentevergoeding

De vergoeding of waarde aangroei bovenop een erfdeel. Dit wordt vaak bepaald in een testament, maar kan ook worden overeengekomen in een rente overeenkomst. Over de waardevermeerdering, veroorzaakt door deze rente, hoeft geen erfbelasting betaald te worden en de rente hoeft niet te worden uitgekeerd. U merkt er zelf dus niets van.

Renteovereenkomst

Een rente overeenkomst is een overeenkomst tussen de langstlevende partner van de eerst overleden ouder en de kinderen. Samen stellen zij een rente vast op hun vordering.

Schenken

Belastingvrij schenken, hoe doet u dat?
De mogelijkheid om tijdens uw leven al vermogen over te laten gaan naar uw kinderen. Wanneer schenk je ‘op papier’, wat is handig, wat zijn de voor- en nadelen? Laat u goed informeren over de mogelijkheden, voorwaarden en wat de actuele schenkingsvrijstellingen zijn.

Som ineens

Een som ineens is een bedrag waarop na het overlijden van een ouder een beroep kan worden gedaan als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Ideaal om een scheve verhouding na het overlijden van de betreffende ouder alsnog recht te trekken. Informeer naar de voorwaarden.

Successierecht

De belasting die wordt geheven over een erfenis. Synoniemen zijn: “erftaks” of “erfbelasting”.

Testament

Een notariële akte waarin staat wie er na een overlijden precies wat krijgt en hoe de erfenis (de nalatenschap) afgehandeld dient te worden. Belangrijk: wie is de executeur? Een testament zonder executeursbenoeming is geen goed testament. U dient nog wel wilsbekwaam te zijn als u dit document opstelt. Het opstellen van een testament is echt maatwerk. Ieders familiesituatie is immers anders en een ieder heeft persoonlijke wensen.

Testamentair bewind

Een testamentair bewind is een vorm van bewind, dat in plaats van via de kantonrechter, geregeld wordt in een testament. Er zijn een tweetal mogelijkheden, namelijk een minderjarigen bewind en een meerderjarigen bewind. Het minderjarigen bewind geldt dus ook al voor minderjarigen, hetgeen bij een regulier bewind in beginsel niet mogelijk is. Door dit bewind kan een kind niet zelf de erfenis van de bank halen, maar heeft hij/zij, tot een bepaalde leeftijd, de toestemming nodig van de bewindvoerder. Ook kan dit testamentair bewind worden opgenomen in een schenkingsakte.

Testamentaire last

Een verplichting die door de erflater (degene die is overleden) is opgelegd aan één of meer erfgenamen. Beter is om deze last op te leggen aan de executeur.

Testateur

Hij die een testament laat opmaken, ook wel aangeduid als de “uiterste wilmaker”. De testateur dient tenminste zestien jaar oud te zijn en ook ‘handelingsbekwaam’ en ‘wilsbekwaam’.

Testatrice

Zij die een testament laat opmaken, ook wel aangeduid als de “uiterste wilmaakster”. De testatrice dient tenminste zestien jaar oud te zijn en ook ‘handelingsbekwaam’ en ‘wilsbekwaam’.

Toegevoegd notaris

Een toegevoegd notaris heeft dezelfde taken en bevoegdheden als de “gewone” notaris. Het enige verschil is dat de toegevoegd notaris in loondienst is. Elke notaris is ooit begonnen als kandidaat-notaris. Zie ook “notaris” en “kandidaat-notaris”.

Tweetrapsmaking

Een complexe constructie met als doel: het besparen van erfbelasting en/of er voor te zorgen dat de erfenis binnen de familie blijft. Een tweetrapsmaking kan meerdere malen en op meerdere manieren worden opgenomen worden in een testament en dient het ene of het andere doel.

Verblijvensbeding

Het verblijft aan een ander; beter zou zijn: ‘ verkrijgingsbeding’. Op basis hiervan kan iemand in het huis blijven wonen als de partner overlijdt. Maar let op: alleen als je er al samen woonde. Een verblijvensbeding dient notarieel vastgelegd te worden. Laat u goed voorlichten!

Vereffenaar

Deze persoon is verantwoordelijk voor de afwikkeling van een nalatenschap, wanneer één of meerdere erfgenamen bijvoorbeeld de nalatenschap beneficiair hebben aanvaard.

Vermogenstoets

De hoogte van uw vermogen bepaalt in eerste instantie of u wel of niet periodiek een eigen bijdrage dient te betalen als u bijvoorbeeld wordt opgenomen in een zorginstelling. Misschien moet er zelfs wel worden ingeteerd op uw spaargeld, uw Box 3 vermogen.

Verklaring van Erfrecht

Akte die door een notaris moet worden opgesteld waarin o.a. vermeld wordt hoe een nalatenschap is aanvaard en wie precies de erfgenamen zijn.

Verwerping

Afstand doen van een nalatenschap.

Volmacht

Een schriftelijke verklaring waarbij iemand een ander persoon de bevoegdheid geeft om namens hem of haar bepaalde (rechts)handelingen uit te voeren.

Volmachtgever

De volmachtgever geeft volmacht aan een ‘volmachtnemer’ of ‘gevolmachtigde’. De ‘volmachtgever’ wijst de ‘volmachtnemer’ zelf aan. U dient nog wel wel wilsbekwaam te zijn als u dit in een akte bepaalt.

Volmachtnemer

De volmachtnemer is de persoon die volledig beslissingsbevoegd is.

Vrijstelling

Tot het vrijgestelde bedrag, de vrijstelling, hoeft er geen belasting betaald te worden. Dit kan van toepassing zijn op schenkingen, maar ook op erfenissen.

Wettelijke verdeling

Een verdeling die door de wetgever is gemaakt. Deze verdeling geldt voor gehuwden en geregistreerd partners die kinderen als erfgenaam hebben. Het is bedoeld om de langstlevende zorgeloos te laten voortleven. Bij een wettelijke verdeling wordt de langstlevende automatisch enig eigenaar van de goederen van de nalatenschap.

Wet langdurige zorg (Wlz)

De Wet langdurige zorg is bedoeld voor mensen die voortdurend intensieve zorg nodig hebben in hun directe omgeving. Stel dat u in aanmerking komt voor de Wlz, dan kan dit als gevolg hebben dat er een eigen bijdrage van u gevraagd wordt. U dient dan misschien wel te gaan interen op uw spaarvermogen, het bekende: ‘ik moet mijn huis opeten’. Laat u daarom goed informeren, nu dat u nog (helemaal) gezond bent.

Wilsonbekwaam

Wilsonbekwaam bent u als u niet meer in staat bent om zelfstandig beslissingen te nemen en als u ook de gevolgen van een genomen beslissing niet meer kunt overzien.